Zgrada puna paradoksa. Ekspresivna – iako skrivena pod zemljom, funkcionalna – iako komponovana poput skulpture, optimistična uprkos dodiru s najvećom tragedijom savremenog doba.
Muzej Drugog svetskog rata u Gdanjsku jedan je od najpoznatijih arhitektonskih projekata poslednjih godina. Reč je o dugo očekivanom objektu zanimljivih arhitektonskih vrednosti ali je neophodno i analizirati ovaj ekspresivni blok kao trodimenzionalni prikaz ratne tragedije.
Takođe se može proceniti u inženjerskom kontekstu, barem zato što je ogromna građevina ovde potopljena u močvaru. Izgradnjom muzeja pokrenute su i promene u dotad zapuštenom delu grada, doprinoseći njegovoj revitalizaciji.
Zgrada je izgrađena prema konceptu studija Kwadrat i prilagođena je sadržaju izložbe koju je osmislio belgijski studio Tempora, na prostoru od 1.7 ha, okružen rekama Motławom i Raduniom. Od samog početka znalo se da muzej mora biti prilično velik: sama glavna postavka treba da zauzme prostor od 5.000 m2. Razvijanje zanimljivog i nenadmašnog oblika jedne od najvećih savremenih muzejskih izložbi u Evropi bio je ovde ključni izazov.
Muzej Drugog svetskog rata u Gdanjsku / foto: Etex Building Performance d.o.o.
Članovi arhitektonskog tima u više su navrata spominjali težak posao na projektu koji je u nekim verzijama nalikovao na… supermarket. Odluka da se većina korisnog prostora sakrije pod zemljom otvorila je sasvim nove mogućnosti. Tako su glavni izložbeni prostori bili 14 m pod zemljom, a na njegovoj površini je nastao je trg obogaćen kompozicijskim elementima sa dominantnom kosom kulom visokom 40 m i njenom dvostrukom interpretacijom (njena spoljašnja dramatična forma a enterijer privlačan i pun optimizma). Postavka je posvećena samom ratu, obuhvata njegove različite oblike – kako vojne akcije i stanje naoružanja pojedinih vojski, tako i okupaciju, kolaboraciju, istrebljenje ili migracije stanovništva. Rat gledamo kroz prizmu borbi boraca, herojstva, otpora, ali i kroz oči običnih ljudi – povređenih, ispaćenih, poniženih i lišenih života.
Vidimo kako društva iznenađujuće lako podležu autoritarnim vođama, plaćajući nezamislivu cenu. Sam raspored prostorija muzeja takođe utiče na percepciju izložbe. Izložba je smeštena u duboko podzemlje – posetilac se mora spustiti 14 metara niže, što asocira na simbolično razotkrivanje mračne i već daleke prošlosti. Lavirintski način pripovedanja može se čitati kao put kojim idemo da shvatimo značenje onoga što se dogodilo.
Muzej Drugog svetskog rata u Gdanjsku / foto: Etex Building Performance d.o.o.
Kružeći gledamo u male ali i monumentalne prostorije, gledamo rat kroz prizmu pojedinca i kroz iskustva mnogih naroda. Važno je ne samo učiti i pokušati razumeti prošlost gledajući izložbu, nego i ne zaboraviti ono što smo videli gradeći budućnost. U zgradi se upoznaje noćna mora događaja u prošlosti, ali se sa tornja muzeja divite gradu koji je izrastao iz ruševina. Svetleći, zastakljeni muzejski toranj danas je svetionik nade u budućnost, a ne uspomena na tragičnu istoriju koja se ruši prema zemlji. Čitavo gradsko područje se počelo uređivati, na njemu su se pojavile nove stambene ili hotelske zgrade, izgrađen je pokretni most do ostrva Ołowianka, očišćeni su okolni kanali, pojavilo se zelenilo.
Promene koje se događaju u ovom delu Gdanjska odgovaraju teoriji arhitekata da, iako Muzej Drugog svetskog rata govori o tragediji i smrti, poseta njemu treba posetioce da ispuni optimizmom. Zanimljivo je da su muzejski eksponati velikih dimenzija, npr. tenk, teretni vagon ili torpedo umetnuti u objekat tokom izgradnje, inače ih ne bi bilo moguće smestiti u muzej.
Muzej Drugog svetskog rata u Gdanjsku / foto: Etex Building Performance d.o.o.
SINIAT sistemi
Pregradni zidovi u objektu su fantastično oblikovani, obično velikih visina (ponekad i preko 7 m), vertikalni i kosi. Dodatnu poteškoću predstavljalo je i to što se većina zidova mogla usidriti isključivo za podnu ploču, a neki zidovi su dodatno opterećeni eksponatima.
Pregradni zidovi sa sofisticiranim oblicima, ponekad oštrim ivicama i mekim prelazima površina, složene zakrivljenosti lukova, koji vode posetioce u željenom smeru, izvedeni su od fleksibilnih gipsanih ploča SINIAT NIDA Gięta (SINIAT NIDA Flex) debljine 6,5 mm.
Zidovi, zidne obloge i spušteni plafoni većeg raspona izvedeni su od profila UA 100. Šaht obloge su izrađene u klasama otpornosti prema požaru REI 120. Za nagnute zidove upotrebljeni su profili UA 100 sa gipsanim pločama povećane gustine, povećane čvrstoće, povećane otpornosti na vlagu i otpornosti na deformacije SINIAT LaDura (Klasifikacija prema EN 520: D,E,F,H1,I,R).
Etex Building Performance d.o.o.
Vojvode Putnika 79, 21208 Sremska Kamenica
T. +381 21 210 10 90
promat.rs@etexgroup.com
www.promat.com